×
Klik in dit venster
op: http://beeldmeditaties.nl
om naar die site over te stappen.
Sluit het venster om te blijven.
Info afb. |
Genovefa (ook Geneviève of Genoveva) van Parijs, Frankrijk; herderin, mystica en leidsvrouwe; † ca 512.
Feest 3 januari.
Geschiedenis
Geneviève was afkomstig uit Nanterre, thans een stad in de banlieu van Parijs, beroemd om haar futuristische architectuur. Het was in haar tijd dat de Romeinse overheersing ten einde liep en werd overgenomen door de Franken.
Zij werd geboren uit eenvoudige ouders, die - volgens een oude wandschildering in de Sint-Genovevakerk te Zepperen, België - Severus en Gerontia heetten. Zij leidde het leven van een herderin. In die hoedanigheid werd zij opgemerkt door de Heilige Germanus van Auxerre († 448; feest 31 juli) die tezamen met bisschop Lupus van Troyes († 479; feest 29 juli) op doortocht was naar Engeland. Deze voorspelde aan haar ouders dat uit haar een maagd zou groeien die door haar toewijding aan God velen tot het geloof zou brengen. Diezelfde dag nog nam Geneviève zich voor haar leven als maagd aan God toe te wijden. Na de dood van haar ouders trok zij - jonge vrouw nog - in bij haar peettante te Parijs. Daar wijdde zij zich aan een teruggetrokken leven van gebed in dienst van God. Om haar godvruchtige levenswijze verwierf zij bij de Parijzenaars hoge achting.
Talloos waren degenen die haar raad inwonnen; zij gaf daarbij blijk van een grote mensenkennis. Bovendien zou zij het vermogen gehad hebben om bezetenen tot kalmte te brengen. Volgens zeggen zou zij ook de toekomst gekend hebben.
Toen Atilla, de gevreesde Hunnenkoning, in het jaar 451 optrok in de richting van Parijs, maakte zich een ware paniek van de Parijzenaars meester en in grote wanorde sloegen er velen op de vlucht. Maar zij trachtte hen te weerhouden. Op grond van het gezag dat ze al bij de mensen bezat slaagde zij daar ook in. Een oude kroniekschrijver zegt: "De vrouwen te overreden was nog makkelijk genoeg, maar de mannen van een overhaaste vlucht te weerhouden en ze te bezweren te blijven: dat was iets opzienbarends" (en zeker voor een vrouw in die tijd): "Want - zo zou ze geroepen hebben - de plekjes buiten de stad waar je een goed heenkomen zoekt, zullen allemaal onder de voet gelopen worden, terwijl de stad geen greintje schade zal ondervinden." Op het laatste moment boog Atilla af in de richting van Orléans; daar werd hem in een veldslag, de zogeheten slag op de Catalaanse velden (= de velden van Châlons) een vernietigende nederlaag toegebracht. Vanzelfsprekend waren de inwoners van Parijs hun heilige dankbaar voor haar raad, die achteraf gezien zo goed had uitgepakt.
Nog voor een tweede maal redde zij de stad. Dat was, toen de Franken probeerden de stad uit te hongeren. Nu wist zij op geheimzinnige manier aan voedsel te komen. De uithongeringstactiek faalde.
Zij zou ook de kerk hebben gesticht die aan de H. Dionysius is toegewijd: Saint Denis in de gelijknamige stad even buiten Parijs, waar tot op de huidige dag de Franse koningsgraven nog te bewonderen zijn.
Tijdens haar leven stond zij hoog in aanzien; zelfs koning Childerik († 481) en diens zoon Clovis(† 511) kwamen haar hun hulde brengen.
Patronaten
Zij is patrones van de stad Parijs. Van oudsher heeft de stad een kerk gehad die aan haar was toegewijd. In 1789 kwam de nieuwe kerk klaar, gebouwd in de stijl van die dagen: ze had een waardige vervanging moeten worden van de vroegere Église Sainte-Geneviève. De nieuwbouw is door de antichristelijke geest van de Franse Revolutie echter nooit een kerk geworden: wij kennen haar nu als het Panthéon.
Behalve patrones van Parijs is zij ook beschermheilige van de vrouwen, van herderinnen, van wijnbouwers en hoedenmakers.
Haar voorspraak wordt ingeroepen tegen oorlog en droogte; daarnaast tegen oogkwalen, koorts, eczeem, huiduitslag en de pest.
Zij wordt in verband gebracht met huiduitslag op grond van de volgende omstandigheid. In 1129 werd de bevolking van Parijs getroffen door een besmettelijke huidziekte, destijds 'heilig vuur' genoemd. Geen medicijn of wondermiddeltje hielp ertegen. Ten einde raad riepen de Parijzenaars de voorspraak in van hun geliefde patrones. Inderdaad werd ieder die aangetast was, door de ziekte en de relieken van de heilige aanraakte, genezen.
Daarnaast wordt haar voorspraak ingeroepen tegen droogte en oorlog.
Afgebeeld
Geneviève wordt afgebeeld als een hoogstaande vrouwe, in gezelschap van een engel en een duivel (op grond van onderstaande legende), een reekoe of één of meer schapen (verwijzend naar het feit dat zij als meisje herderin was); vaak voorzien van een brandende kaars of een licht.
Dit laatste op grond van de volgende legende
Legende
"Eens ging Geneviève 's nachts in gezelschap van haar dienstmeisje naar de kerk om daar haar nachtelijke gebeden te doen. Maar de kaars die zij haar dienares in handen had gegeven, woei uit, door toedoen van de duivel. Zij nam hem van het dienstmeisje over en onmiddellijk begon de vlam - met behulp van een engel - vanzelf weer te branden."
Eenzelfde verhaal wordt verteld van Geneviève van Parijs, Herluca van Bernried en Wivina van Bijgaarden.
Waarschijnlijk moet het vooral symbolisch verstaan worden. De heilige was een klein lichtje van christelijk geloof in een tijd, dat vele mensen nog rondtastten in het duister van een boze wereld of het heidendom. Natuurlijk waren er vele krachten die tegenwerkten, en die probeerden dat kwetsbare lichtje te doven. Maar het was Gods hulp, ingeroepen door het gebed of het geloof van de heilige, waardoor de lamp 'als vanzelf' brandende bleef. Jezus had immers zijn leerlingen op het hart gedrukt: "Houdt uw lampen brandend" (Lukas 12,35).
Zo sluiten deze heilige vrouwen zich aan bij de wijze maagden uit Jezus' verhaal van de vijf wijze en de vijf dwaze maagden: de wijze maagden hadden voldoende olie (aanduiding voor geloof, gebed, evangelische houding) om hun lampen brandend te houden (vgl. Matteus 25,01-13).
In Belgisch Limburg behoort zij tot de zogeheten Drie Gezusters. Dezen worden vooral vereerd te Heusden en Zolder. Het betreft hier naast Genovefa, in Belgisch Limburg vereerd te Zepperen, Vlaanderen: Bertilia van Marolles, in Belgisch Limburg vereerd te Brustem; en Eutropia van Reims († 5e eeuw; feest 14 december met haar broer Nicasius), in Belgisch Limburg vooral vereerd te Rijkel.
Op Pinksteren werd te Heusden-Zolder de begankenis der 'dry ghezusters' gehouden: men trok langs St. Eutropia in de St-Janskapel, langs Sint Bertilia in de kerk van Eversel en langs Sint Genoveva in de Smeedseindekapel te Beringen.[237]
© A. van den Akker s.j. / A.W. Gerritsen